Σημεία ενδιαφέροντος

Αρχαιολογική Συλλογή Μονεμβασιάς

Η αρχαιολογική συλλογή του Κάστρου Μονεμβασιάς στεγάζεται σε ένα παλιό μουσουλμανικό τέμενος που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Ελκομένου, στην Κάτω Πόλη, απέναντι από τον ομώνυμο ναό. Η οργάνωση αυτής της μόνιμης έκθεσης εντός του σημαντικότατου αρχαιολογικού χώρου του Κάστρου Μονεμβασιάς έχει ως βασικό στόχο την παρουσίαση στο κοινό μέρους των κινητών αρχαιολογικών ευρημάτων που έχουν προκύψει από σωστικές κυρίως ανασκαφές και επιφανειακές έρευνες που επί δεκαετίες διενεργούνται μέσα σε αυτό.

Τα ευρήματα της Αρχαιολογικής Συλλογής είναι στο σύνολό τους σχεδόν αρχιτεκτονικά γλυπτά και κεραμικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Τα γλυπτά που προέρχονται από το ναό της Αγίας Σοφίας και την ερειπωμένη μεσοβυζαντινή εκκλησία που ανασκάφηκε στο οικόπεδο Γεωργούλα ανάγονται στα τέλη του 12ου αιώνα. Πρόκειται για ένα από τα πιο πρώιμα μνημεία του Κάστρου που διαθέτει μαρμάρινο τέμπλο.
Διακρίνουμε δύο μεγάλες βασικές ομάδες: Α) τα λίθινα γλυπτά που συνιστούν κυρίως αρχιτεκτονικά μέλη ή επιμέρους αυτοτελή στοιχεία του δομημένου περιβάλλοντος και ανάγονται στην παλαιοχριστιανική (4ος – μέσα 7ου αιώνα), στη βυζαντινή (μέσα 7ου – 15ος αιώνας) και τη μεταβυζαντινή (15ος – 19ος αιώνας) περίοδο. Β) Τα κεραμικά και άλλα μικροαντικείμενα καθημερινής χρήσης, στοιχεία της βασικής οικοσκευής ή καθαρά προσωπικά αντικείμενα που επίσης χρονολογούνται από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια έως την όψιμη περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Ο παραπεμπτικός χαρακτήρας του Μουσείου, η λειτουργία του ως πόλου έλξης και προσανατολισμού των επισκεπτών υπηρετείται, τέλος, από την κατασκευή–πυξίδα που είναι τοποθετημένη στο κέντρο του εκθεσιακού χώρου και στην οποία εντάσσεται ο χάρτης του Κάστρου.

Καστροπολιτεία Μονεμβασιάς

Η βυζαντινή καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, το «πέτρινο καράβι» του Ρίτσου, στέκει καρτερικά στο νοτιοανατολικό άκρο της Λακωνικής γης, μεταφέροντας τους επισκέπτες σε ένα ονειρικό ταξίδι στο χρόνο και την ιστορία. Κάστρα και τείχη, παλιά αρχοντικά, στενά λιθόστρωτα δρομάκια, εκκλησίες, παλιές χαμηλές καμάρες, αψίδες, οικόσημα, μαρμάρινοι αυτοκρατορικοί θρόνοι, βυζαντινές εικόνες δίνουν την εντύπωση μιας πόλης φανταστικής, που δεν την άγγιξε το πέρασμα του χρόνου.

Η Μονεμβασιά είναι γνωστή σαν το «Γιβραλτάρ της Ανατολής», το «Υπερνεφελές Κάστρο» του Μοριά, το «Περιώνυμον Άστυ» του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’, η «Θεόσωστος Πόλη» των Παλαιολόγων του Μυστρά, το «Μενεξέ Καλεσί» (Κάστρο των λουλουδιών – Φρούριο των ανθέων) των Τούρκων, το «Λουλούδι της Μονεμβασιάς», η «Ανθομύριστη Καστροπολιτεία» του Νότου.

Ένα μικρό νησί που ενώνεται με την ενδοχώρα από μια στενή λωρίδα γης, μια γέφυρα που συνυπάρχει με το θαλασσινό στοιχείο του Μυρτώου Πελάγους. Μπαίνοντας στο βράχο από τη μοναδική είσοδο – «μόνη έμβαση» απ’ όπου και το όνομα της πόλης Μονεμβασιά – αρχίζει το ταξίδι στο παρελθόν, από τον 6ο αιώνα που κατοικήθηκε μέχρι και σήμερα.

Μπαίνοντας στην πόλη αριστερά βρίσκεται το σπίτι του Μονεμβασίτη ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσου. Στη συνέχεια, ο κεντρικός δρόμος με το βυζαντινό καλντερίμι, ο δρόμος της αγορά που οδηγεί στη Κεντρική Πλατεία με το παλαιό κανόνι και την Εκκλησία του Ελκομένου Χριστού. Απέναντι το ιστορικό διατηρητέο κτίριο του 16ου αιώνα (τζαμί) όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή Μονεμβασίας. Από εδώ διακλαδίζονται οι δρόμοι προς όλες τις γωνίες του Κάστρου. Τέτοιες πανέμορφες γωνιές υπάρχουν παντού. Μετά από μία ανηφορική διαδρομή 15 λεπτών, ο επισκέπτης φτάνει στην επάνω πόλη, τον «Γούλα» όπως λέγεται, αλλά η θέα σίγουρα τον ξεκουράζει. Στα πόδια του η κάτω πόλη, τα τείχη και η θάλασσα, να παίζει το αιώνιο παιχνίδι της με το Κάστρο, ενώ λίγο πιο πάνω δεσπόζει η εκκλησία της Αγίας Σοφίας χτισμένη στην άκρη του απόκρημνου βράχου.

Στο Κάστρο υπάρχουν 40 εκκλησίες, μεταξύ των οποίων της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας, της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, της Παναγίας της Κρητικιάς, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Στεφάνου, του Αγίου Παύλου, της Αγίας Άννας, καθώς και το εργαστήριο και μουσείο αργυροχρυσοχοΐας.

Εντός της Καστροπολιτείας δεν κυκλοφορούν οχήματα. Καλύτερη λύση είναι η στάθμευση στη Νέα Πόλη και η μετάβαση στο Κάστρο με το διαθέσιμο λεωφορείο. Η στάθμευση προς την πύλη του Κάστρου είναι ιδιαίτερα δύκολη και καλό είναι να αποφεύγεται. Υπάρχουν σημεία όπου η στάθμευση απαγορεύεται και οι οδηγοί θα είναι ιδιαιτέρα προσεκτικοί.