Η Νεάπολη είναι η νοτιότερη πόλη της Ευρώπης και ένα πραγματικό στολίδι για το Δήμο Μονεμβασιάς αλλά και για ολόκληρη τη Λακωνία. Μια σύγχρονη παραθαλάσσια πόλη με πανέμορφη προκυμαία, εξαιρετικό ρυμοτομικό σχέδιο και πολύ ενδιαφέρουσα νυχτερινή ζωή, ειδικά το καλοκαίρι που αποτελεί προορισμό για χιλιάδες επισκέπτες. Η «Νύμφη του Λακωνικού» όμως έχει και τεράστια ιστορία 3.000 – και πλέον – ετών…
Ο ιδρυτής της πόλης
Ο Αινείας είναι μια πολύ γνωστή μυθική μορφή που έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο με την πλευρά των 
Τρώων και ήταν αρχηγός των Δαρδάνων. Ήταν γιος της θεάς Αφροδίτης και προστατευόμενος του Απόλλωνα και του Ποσειδώνα. Μετά την άλωση της Τροίας, ο Αινείας με μερικούς Τρώες συνέχιζε να υπερασπίζεται την πόλη, γεγονός που εντυπωσίασε τους Αχαιούς, οι οποίοι τους επέτρεψαν να αποχωρήσουν ανενόχλητοι και τους έδωσαν την άδεια να πάρει ο καθένας μαζί του ό,τι μπορούσε να σηκώσει στα χέρια του. Κι ενώ πολλοί συμπολεμιστές του πήραν μαζί τους χρήματα, κοσμήματα και χρυσάφι, ο Αινείας σήκωσε στους ώμους του τον γέροντα τον Αγχίση και τον μετέφερε έξω από την πόλη. Από εκεί αρχίζει η περιπλάνηση του στην νοτιοανατολική Μεσόγειο. Πριν καταλήξει στην Ιταλία -όπου σύμφωνα με τη ρωμαϊκή παράδοση τα εγγόνια του ίδρυσαν τη Ρώμη- κατέφυγε στον όρμο των Βοιών. Εδώ ίδρυσε τις πόλεις Ήτις και την Αφροδίσιας, που μαζί με τη Σίδη αποτέλεσαν τη «Λακωνική Τρίπολη» των μυκηναϊκών χρόνων. Η Ήτις θεωρείται ότι βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού Παλιόκαστρου. Η Αφροδίσιας προσδιορίζεται σήμερα στην περιοχή Ψαφάκι, όπου βρέθηκαν τάφοι, κτίσματα και τείχη από πωρόλιθο.
Οι αρχαίες Βοιαί
Οι τρεις αυτές πόλεις συνενώθηκαν μεταγενέστερα από τον Βοία, της μυθικής γενιάς των Ηρακλειδών, σε μία πόλη που ονομάστηκε Βοιαί. Η αρχαίες Βοιαί δημιουργήθηκαν μεταξύ του 1050 π.Χ. και του 950 π.Χ. και βρισκόταν στη θέση που είναι σήμερα η σημερινή Νεάπολη Βοιών, απέναντι από τη Ελαφόνησο, που κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «Όνου γνάθος». Οι Βοιαί υπήρξαν ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια των Λακεδαιμονίων το οποίο λεηλάτησαν πολλές φορές οι Αθηναίοι κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η πόλη ανήκε (από το 146 π.Χ.) στο Κοινό των Λακεδαιμονίων και στη συνέχεια (22 π.Χ.) στο Κοινό των Ελευθερολακώνων το οποίο αποτελούνταν από 18 πόλεις. Οι Βοιαί γνώρισαν ιδιαίτερη ακμή στους Ρωμαϊκούς χρόνους ως εμπορικό λιμάνι, αλλά μέχρι την ύστερη αρχαιότητα είχαν παρακμάσει. Στη περιοχή εμφανίστηκαν στη συνέχεια διάφοροι οικισμοί, γνωστοί ως Βάτικα (παραφθορά της λέξης Βοιάτικα).
Ένας ξεχωριστός τουριστικός προορισμός
Η σημερινή Νεάπολη σχεδιάστηκε το 1837 από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Μπίρμαχ, ο οποίος έχει επίσης σχεδιάσει την Σπάρτη και την Κάρυστο. Το 1845 έγινε έδρα του δήμου Βοιών και παρέμεινε μέχρι το 1912, όταν καταργήθηκε ο δήμος, οπότε έγινε έδρα της κοινότητας Νεαπόλεως. Το 1994 έγινε έδρα του δήμου Νεαπόλεως Βοιών και το 1999 του δήμου Βοιών. Από το 2011 ανήκει στο δήμο Μονεμβασιάς, του οποίου πρωτεύουσα είναι οι Μολάοι.
Το όμορφο βουνό πίσω από τη Νεάπολη που φιλοξενεί πολλά γραφικά χωριά με πανοραμική θέα στο Λακωνικό Κόλπο, είναι ο ορεινός όγκος της Κριθίνας, ο οποίος καταλήγει στο ακρωτήριο Μαλέας. Η Νεάπολη είναι σήμερα μια όμορφη πόλη που διατηρεί την αίγλη και το μεγαλείο του παρελθόντος της. Έχει όμορφη προκυμαία με γραφικά κτήρια που έχουν μια ιδιαίτερη αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική. Στην παραλία της υπάρχουν όμορφα καταλύματα διαμονής, καφέ εστιατόρια ταβέρνες και ουζερί όπου μπορείτε να απολαύσετε ότι τραβάει η όρεξη σας και την υπέροχη θέα στη θάλασσα. Αξίζει να κάνετε μια βόλτα στο εσωτερικό της πόλης -που ως προς τα χρώματα της και τη χαμηλή δόμηση θυμίζει νησί των Κυκλάδων- για να θαυμάσετε το εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της. Στην κεντρική πλατεία που βρίσκεται στην παραλία υπάρχει άγαλμα του Βατικιώτη Θαλασσινού, που είναι φτιαγμένο από ορείχαλκο. Άλλο σημαντικό αξιοθέατο της πόλης είναι η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, η οποία φαίνεται από όλη τη πόλη. Να σημειώσουμε, τέλος ότι η Νεάπολη συνδέεται ακτοπλοϊκά με τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, οπότε οι επισκέπτες με προορισμό τα δύο όμορφα νησιά έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν και την Νεάπολη.
