Η περιοχή του Δήμου Μονεμβασιάς, είναι ένας τόπος χωρίς βιομηχανικές μονάδες, με ήπια αγροτική και τουριστική ανάπτυξη. Για τους λόγους αυτούς είναι από τις ελάχιστες περιοχές της Ελλάδας με τόσο ιδιαίτερη και πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Ανακαλύψτε την με τον πιο ενδιαφέροντα τρόπο, πεζοπορώντας στα πανέμορφα μονοπάτια της περιοχής.

Χλωρίδα του Δήμου Μονεμβασιάς

Πολλές μελέτες και έρευνες έχουν διεξαχθεί και εξακολουθούν να διεξάγονται, με αντικείμενο την χλωρίδα του νότιου Πάρνωνα. Έχουν καταγραφεί πάνω από 600 είδη άγριων φυτών, από τα οποία 300 έχουν αναγνωρισθεί μακροσκοπικά, και δεν συμπεριλαμβάνεται η κατηγορία των μανιταριών ως μία ειδική κατηγορία.

Ανάλογα με το ρυθμό καταγραφής νέων (για την ερασιτεχνική έρευνα) ειδών, εκτιμάται πως ο συνολικός αριθμός για την χερσόνησο του Μαλέα μπορεί να φθάνει ή και να ξεπερνά τα 800 είδη.

Λαμβανομένου υπόψη, ότι για την Πελοπόννησο ο αριθμός φθάνει περίπου στα 2.500 είδη (Γρηγόρης Ιατρού – Πανεπιστήμιο Πατρών), και για τον Ελλαδικό χώρο τα 6.000 είδη, σημαίνει ότι στο Δήμο Μονεμβασίας ένα μεγάλο μέρος της Χλωρίδας της χώρας.

Στην ουσία δηλαδή ο Δήμος Μονεμβασιάς, και ειδικότερα η χερσόνησος του Μαλέα, από τον Ζάρακα μέχρι της Νότιες απολήξεις του Πάρνωνα, είναι μία κιβωτός βοτανικών θησαυρών.

Η κιβωτός αυτή των βοτανικών θησαυρών είχε κινήσει το ενδιαφέρον των βοτανολόγων, και ήδη από τον 17ο αιώνα οι βοτανολόγοι CHAUBARD και SIBTHORT επισκέπτονται την περιοχή για μελέτες.

Τις μελέτες αυτές, καθώς και άλλες μεταγενέστερων ερευνητών, ήλθε να συμπληρώσει το 1954 ο βοτανολόγος Κωνσταντίνος Γουλιμής.

Σε 7 επισκέψεις που πραγματοποίησε από το 1954 μέχρι το 1959 στην περιοχή, ο Γουλιμής κατέγραψε περίπου 150 άγρια φυτά μεταξύ των οποίων ανακάλυψε 3 νέα είδη και μία ποικιλία.

Σημαντικότερη αυτών, η τουλίπα η οποία αργότερα έλαβε και το όνομα του καθώς είναι ενδημικό είδος του τόπου και των Κυθήρων.

Τα τελευταία χρόνια η τουλίπα Γουλιμή εντοπίστηκε στη Μάνη (Οίτυλο, Μιανές) και στην Δυτική Κρήτη, γεγονός που μαρτυρεί την παλαιογεωγραφική συνέχεια της περιοχής, το ενιαίο του βιοτόπου, αλλά και την ηλικία του είδους.

Επίσης νέα ενδημικά που ανακάλυψε ήταν η Λινάρια η ελληνική (Linariahellenica) και ένα είδος θυμαριού με λευκά άνθη (Thymusleucanthum).
Πρόσφατα ανακαλύφθηκε και νέο ενδημικό είδος στην περιοχή, το λίνο το ελληνικό (linumhellenicum) το οποίο εντοπίζεται στις αποκλειστικά στο δήμο Μονεμβασίας, από τον Ζάρακα μέχρι και μέχρι τον Καβομαλιά.

Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκε έρευνα της χλωρίδας του Πάρνωνα, από το καθηγητή Ελευθέριο Καλπουζάκη του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου προστέθηκαν αρκετά σημαντικά νέα στοιχεία για τα Βάτικα και την ευρύτερη περιοχή τόπου δήμου Μονεμβασίας.

Η εξερεύνηση των σπηλαίων από τους σπηλαιολόγους του τοπικού Ομίλου, «Ο ΠΟΣΕΙΔΩΝ», έδωσε τη δυνατότητα για νέες καταγραφές νέων βοτανικών πεδίων. Στον Δήμο Μονεμβασίας, πλην του αλπικού, συναντώνται όλα τα είδη των βιοτόπων και αυτό αιτιολογεί τον βοτανικό πλούτο της περιοχής.

Πανίδα του Δήμου Μονεμβασιάς

Από την πανίδα της περιοχής καταγράφονται:

9 είδη φιδιών με κυριότερα την δεντρογαλιά ( Columbergemonensis), και την οχιά ( Viperaammodytes).

10 είδη σαύρας με πιο ενδιαφέρουσα την Ελληνική σαύρα (Lacertagraeca).

4 είδη αμφιβίων ( βάτραχοι).

5 είδη χελώνες, με κυριότερες τη θαλάσσια χελώνα καρέτα – καρέτα (Caretta– Caretta), και την χερσαία κρασπεδωτή χελώνα (Testudomarginata). Παραλίες ωοτοκίας της Caretta-caretta είναι οι περισσότερες αμμουδερές παραλίες της δυτικής ακτογραμής του Δήμου Μονεμβασιάς.

Στην ορνιθοπανίδα καταμετρώνται περισσότερα από 130 είδη πουλιών (αγγίζει το 35% περίπου των πουλιών που συναντώνται στην Ελλάδα), ενώ περίπου 50 είδη από αυτά φωλιάζουν στην περιοχή, και τα υπόλοιπα είναι μεταναστευτικά.

Σημαντικός υδροβιότοπος διαχείμασης υδρόβιων μεταναστευτικών είναι οι υδροβιότοποι της Στρογγύλης, και της Λιμνοθάλασσας του Γέρακα.

Σημαντικότερα και σπανιότερα είδη πουλιών θεωρούνται ο σπιζαετός και το νυκτόβιο μπούφος.

Ο σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus ) εντοπίζεται μόνο στην ανατολική Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες.
Καταγράφονται μόνο 60 ζευγάρια , και στην περιοχή του Δήμου Μονεμβασιάς περίπου 6.

Για τον μπούφο (Bubo bubo) καταγράφονται τουλάχιστον 3 ζευγάρια. Είναι ανησυχητικό ότι κατά τη διάρκεια του 2010 αντιμετωπίστηκαν 2 περιστατικά περίθαλψης μπούφων τα οποία τελικά κατέληξαν.

Περισσότερα από 10 είδη θηλαστικών αναφέρονται στον νότιο Πάρνωνα, ενώ δεν συμπεριλαμβάνονται τα μικρά θηλαστικά και οι νυχτερίδες.

Από τα θαλάσσια θηλαστικά κυριότερα αναφέρονται τα ρινοδέλφινα (Tursopius truncatus), και η Μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), ενώ στα ανοιχτά έχουν παρατηρηθεί και φάλαινες.

Από τα χερσαία θηλαστικά ως σημαντικότερο θεωρείται το τσακάλι (Canis aureus), που παρά την ανησυχητική μείωση των πληθυσμών του, η Λακωνία θεωρείται το βασίλειο του τσακαλιού.
Πρόσφατα εντοπίστηκαν άτομα του είδους κοντά στον οικισμό Μεσοχώρι των Βατίκων, καθώς και στον Καβομαλιά.

Για περισσότερο εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με την χλωρίδα και πανίδα του Δήμου Μονεμβασίας ανατρέξτε και στα:

http://toulipagoulimyi.forumgreek.com

www.gianniskofinas.com

Φαράγγι του Λάρνακα

«Υπάρχουν πολύ ωραίες πηγές και κήποι στους Μολάους και δύο – τρεις μεγάλοι πύργοι, που, όπως αυτοί των Πακίων, είναι πιο γεροφτιαγμένοι από τους συνηθισμένους τούρκικους πύργους»  

(Ταξιδιωτικές εντυπώσεις Ληκ 1805)

Την πόλη των Μολάων διασχίζει κάθετα το φαράγγι με το όνομα Λάρνακας. Την ονομασία του την οφείλει σε ένα βαθούλωμα – κοιλότητα, δηλαδή «λάρνακα» που σημαίνει γούρνα, που συγκρατεί νερό και  ποτίζουν ζώα της περιοχής σε τρεις ποτίστρες που επικοινωνούσαν μεταξύ τους.

Το φαράγγι λοιπόν του Λάρνακα που ξεκινά από την κορυφή τους όρους Κουρκούλα  (υψόμετρο 916μ., με κορυφή Στρογγύλα), έφτανε παλιότερα μέχρι την πεδιάδα. Σήμερα όμως παραμένει ορατό και ανέπαφο το τμήμα από το κέντρο της πόλης και προς το βουνό ως ένας χώρος αναψυχής, ηρεμίας και επαφής με τη φύση. Το υπόλοιπο τμήμα του φαραγγιού που παλιότερα χώριζε σε δύο την πόλη των Μολάων, έχει καλυφθεί από το κέντρο της πόλης έως την πεδιάδα και έχει γίνει δρόμος μέχρι το νοσοκομείο Μολάων.

Εκεί χτυπούσε άλλωστε και η καρδιά της οικονομίας της περιοχής αφού λειτουργούσαν 11 νερόμυλοι. Ο τελευταίος σίγησε στη δεκαετία του 1970 όταν η εξέλιξη άλλαξε τα δεδομένα της οικονομίας.

Από γεωλογική άποψη το φαράγγι κυριαρχείται από σχιστολιθικά πετρώματα και ακολουθούν τα ασβεστολιθικά. Υπάρχουν επίσης πετρώματα βωξίτη, γρανίτη, σιδηροπυρίτη.

Το φαράγγι χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά έντονες κλίσεις με υψηλή δασοκάλυψη, πλούσια χλωρίδα με πολλά ενδημικά φυτά, καλλωπιστικούς θάμνους, ποώδη βλάστηση, αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά, δασικά οπωροφόρα, διάφορα είδη μανιταριών κ.λ.π.

Επίσης χαρακτηρίζεται ως καταφύγιο αγρίων ζώων και πτηνών: κουνάβι, νυφίτσα, αλεπού, λαγός, ασβός, είδη ποντικών – αρουραίων, νυκτερίδα, ακανθόχοιρος, χελώνα αγριόγατα, διάφορα ερπετά, αμφίβια όπως βάτραχος και καβούρια κ.λ.π.

Η περιοχή Κουρκούλα και βέβαια το Φαράγγι είναι Ζώνη Ειδικής Προστασίας με πλούσια ορνιθοπανίδα. Συγκεκριμένα φωλιάζουν: σπιζαετός, πετρίτης, γκιώνης και μπούφος. Επίσης είναι σημαντικός διάδρομος για τα μεταναστευτικά στρουθιόμορφα και τα αναπαραγόμενα και διαβατικά αρπακτικά και μη όπως: πέρδικα, ορτύκι, κορυδαλλός, καρδερίνα, γερακοειδή, κορακοειδή, κότσυφας, σπουργίτι, περιστέρι, δεκαοχτούρα, κοκκινολαίμης, μπεκάτσα, τσίχλα, τρυγόνι, ψαρόνι, κ.ά..

Δίπλα στο φαράγγι στην κορυφή ενός κοκκινωπού βράχου (κοιτώντας δυτικά και προς το βουνό) ορθώνεται ο παλιόπυργος των Μολάων. Πρόκειται για ένα μικρό οχυρό χτισμένο σε έναν δύσκολα προσπελάσιμο βράχο που εποπτεύει ολόκληρη την πεδιάδα των Μολάων αλλά και το δρόμο που υπήρχε και οδηγούσε στη Μονεμβασία. Σύμφωνα με τους ιστορικούς πρόκειται για βυζαντινή ή τούρκικη κατασκευή, ενώ η τοπική παράδοση τον έχει συνδέσει με διάφορους μύθους.

Στο πίσω μέρος του παλιόπυργου και λίγο χαμηλότερα βρίσκεται τώρα πλέον ερειπωμένο το μικρό παλιό εκκλησάκι της Αγίας Ελένης. Δίπλα και δεξιά του παλιόπυργου κοιτάζοντας δυτικά και προς το βουνό βρίσκεται η νεότερη εκκλησία της Αγίας Ελένης που δεν εγκαινιάστηκε ποτέ ούτε και λειτουργήθηκε και είναι ερειπωμένη.

Αριστερά μας κοιτώντας τον παλιόπυργο βρίσκεται η θαυματουργή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, πολιούχου της πόλεως των Μολάων. Την ημέρα της γιορτής της στις 26 Ιουλίου συρρέουν από όλο τον κόσμο προσκυνητές. Ενώ απέναντι και βορειοδυτικά είναι το γηροκομείο της πόλης.

Οδηγίες πρόσβασης:

Η είσοδος του φαραγγιού για τους πεζοπόρους ξεκινά από το παλιό Δημαρχείο στο κέντρο της πόλης των Μολάων. Από τη θέση του οδηγού, γεύση από το φαράγγι μπορείτε να πάρετε ακλουθώντας τον δρόμο προς την Αγία Παρασκευή (εκκλησία στο ψηλότερο σημείο των Μολάων).

 

Λιμνοθάλασσα Στρογγύλη

Η λιμνοθάλασσα Στρογγύλη γειτνιάζει με την παραλία Πούντα, την πλησιέστερη χερσαία αιχμή στην Ελαφόνησο και το Παυλοπέτρι.

Είναι σημαντικός βιότοπος, προέκταση των υγρότοπων του Μάγγανου και του Νερατζιώνα και τμήμα περιοχής του δικτύου NATURA 2000, σταθμός για τις μεταναστεύσεις των πουλιών και κατοικία σπάνιας χλωρίδας. Εδώ επιζεί ένα ιδιαίτερο και απειλούμενο είδος κέδρου. Ολόκληρη η περιοχή αποτελεί ένα ιστορικό και οικολογικό θησαυροφυλάκιο.

Οδηγίες πρόσβασης:

Από το χωριό Άγιος Γεώργιος Βοιών κατευθυνθείτε προς τον οικισμό Βιγκλάφια. Μετά τον οικισμό στρίψτε αριστερά προς τη Λιμνοθάλασσα.

Περιοχή:

Παραλία Πούντας, Βιγκλάφια Αγίου Γεωργίου Βοιών.

Η περιοχή ανήκει διοικητικά στον Δήμο Ελαφονήσου.